Το φεστιβάλ κινηματογράφου, που ξεκίνησε σε μερικές αθηναϊκές αίθουσες στα μέσα των 90s ως ένα παράτολμο και αβέβαιο εγχείρημα, έχει καταφέρει να επιβιώσει και να σταθεί μέσα στις δεκαετίες, και έχει πλέον εξελιχθεί σε έναν πολιτιστικό θεσμό που καταφέρνει ακόμα και σήμερα να προσελκύει και να εμπνέει ένα κατά βάση νεανικό κοινό χάρη στο καλά φροντισμένο πρόγραμμά του.
Το φετινό φεστιβάλ είναι επετειακό και το πρόγραμμα αναμένεται να έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, αντάξιο της τριαντάχρονης ιστορίας του. Πολλές πανελλήνιες πρεμιέρες από ταινίες που ξεχώρισαν σε διεθνή φεστιβάλ, όπως των Καννών, του Βερολίνου, ακόμη και της Βενετίας, θεματικά αφιερώματα, ξεχωριστές προβολές και, βεβαίως, αρκετά μουσικά ντοκιμαντέρ θα κατακλύσουν τις αίθουσες του κέντρου.
Η αρχή θα γίνει με το πολυαναμενόμενο «Anora» του σκηνοθέτη Σον Μπέικερ. Ο σταθερά ανερχόμενος Αμερικανός σκηνοθέτης προσπερνάει τα γλυκερά κλισέ των ρομαντικών κομεντί του Χόλιγουντ και αφηγείται την παράδοξη ιστορία μιας ζωηρής σεξεργάτριας και ενός κακομαθημένου πλουσιόπαιδου. Σε αυτό το απρόσμενο love story συναντιούνται η Ανόρα, που εργάζεται ως στρίπερ σε νυχτερινό κλαμπ, και ένας αφελής νεαρός, που ξοδεύει ασύστολα την περιουσία του πατέρα του. Η γνωριμία τους θα οδηγήσει σε έναν παρορμητικό γάμο μέσα σε συνθήκες μέθης και ανεμελιάς, μέχρι που οι θορυβημένοι γονείς του ερωτοχτυπημένου νέου θα καταφτάσουν εκτάκτως στις ΗΠΑ για να βάλουν ένα τέλος σε αυτή την τρέλα.
Τρεις γυναικείες ιστορίες που ξεχωρίζουν
Μία από τις ταινίες που συζητήθηκαν πολύ φέτος είναι το «April» της Ντέα Κουλουμπεγκασβίλι. Πρόκειται για ένα θαρραλέο κινηματογραφικό δράμα που αφηγείται την ιστορία μιας γυναικολόγου, η οποία ελέγχεται από τη διεύθυνση του νοσοκομείου όπου εργάζεται για πιθανές ευθύνες της σε έναν τοκετό που δεν πήγε καλά και το έμβρυο γεννήθηκε νεκρό. Η Γεωργιανή σκηνοθέτρια εντυπωσίασε το κοινό και τους κριτικούς χάρη στις μακράς διαρκείας σκηνές, στις παρατεταμένες σιωπές και στον σκληρό ρεαλισμό της. Τα ωμά πλάνα και η ονειρική φαντασία συνυπάρχουν σε ένα φιλμ με υπαρξιακές προεκτάσεις και βαθύ κοινωνικό σχόλιο, που απευθύνεται κυρίως σε τολμηρούς θεατές.
Εξίσου αναμενόμενο είναι το «Bird» της σπουδαίας Άντρεα Άρνολντ. Το τελευταίο μεγάλο σκηνοθετικό ταλέντο που γέννησε το βρετανικό σινεμά επιστρέφει με την πέμπτη ταινία του για να καταγράψει με δόσεις ποιητικού ρεαλισμού τις προσπάθειες της ανήλικης Μπέιλι να αντέξει τη δυσλειτουργική οικογένειά της. Ανάμεσα σε έναν ασταθή πατέρα, έναν ανώριμο αδελφό και σε μια μητέρα που υπομένει τη βία του νέου της συντρόφου, η μικρή ηρωίδα παλεύει αβοήθητη να βρει τη θέση της στον μικρό της κόσμο. Μέχρι που θα γνωρίσει έναν παράξενο Γερμανό επισκέπτη που αναζητά τον πατέρα του. Η γνωριμία τους θα αλλάξει με απρόσμενο τρόπο τις ζωές τους.
Φυσικά, μία από τις πιο αναμενόμενες πρεμιέρες που εξασφάλισε το φετινό φεστιβάλ είναι το θρίλερ «The substance». Το στιλιζαρισμενο και σοκαριστικό φιλμ της Κοραλί Φαρζά έκανε το κοινό να τσιρίζει από τρόμο και ενθουσιασμό στις Κάννες και τους κριτικούς στον Τύπο να κάνουν λόγο για ένα εξωφρενικά απολαυστικό έργο σωματικού τρόμου, πνιγμένο στο αίμα και στη φρίκη, αλλά με δεξιοτεχνία και στιγμές πραγματικής ιδιοφυΐας. Η Ντέμι Μουρ και η Μάργκαρετ Κουόλι συνυπάρχουν σε αυτό το βίαιο, παρανοϊκό, μα εξαιρετικά πρωτότυπο φιλμ γνήσιου φεμινιστικού τρόμου.
Ένα πλούσιο πρόγραμμα προβολών
Ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης Βάλτερ Σάλες («Κεντρικός σταθμός», «Ημερολόγια μοτοσικλέτας») κατάφερε να υπογράψει μία από τις πιο αναμενόμενες ταινίες της χρονιάς. Το «I’m still here» είναι μία τρυφερή ταινία με πολιτική φωνή που θίγει την άνοδο του φασισμού. Βρισκόμαστε στο 1971 στη Βραζιλία, όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα μετρούσε εφτά χρόνια. Στο γραφείο του πρώην βουλευτή Ρούμπενς Παΐβα μαζεύονταν οι άντρες για να συζητήσουν τις εξελίξεις. Ο Παΐβα θα συλληφθεί από κυβερνητικούς αξιωματούχους που του είπαν απλώς ότι χρειάζεται να δώσει μια «κατάθεση» στις Αρχές προτού τον εξαφανίσουν. Διασκευασμένο από τα απομνημονεύματα του γιου του Ρ. Παΐβα, αυτό το συγκλονιστικό πολιτικό δράμα εξερευνά τα όρια της ανθρώπινης επιμονής ενάντια στην αδικία και είναι πιστό στην παράδοση του πολιτικού σινεμά που έχτισαν σκηνοθέτες όπως ο Κώστας Γαβράς.
Το φεστιβάλ θα φιλοξενήσει και ελληνικές παραγωγές. Ανάμεσα στις εγχώριες πρεμιέρες ξεχωρίζει το «Brando with a glass eye» του Αντώνη Τσώνη με πρωταγωνιστές τον Γιάννη Νιάρρο και τον Αλέξανδρο Χρυσανθόπουλο. Ένας απένταρος ηθοποιός, προκειμένου να μην χάσει την ευκαιρία να σπουδάσει σε μια σχολή υποκριτικής στη Νέα Υόρκη, θα κάνει μια ένοπλη ληστεία μαζί με τον αδελφό του. Εκεί, όμως, θα πυροβολήσει έναν αθώο περαστικό, με τον οποίο θα ξεκινήσει αργότερα μια ξεχωριστή και παράξενη φιλία.
Κάθε ντοκιμαντέρ που επιμελείται ή παρουσιάζει ο Μάρτιν Σκορσέζε και σχετίζεται με την ιστορία του κινηματογράφου είναι φτιαγμένο με πάθος και περίσσια αγάπη. Περιμένουμε, λοιπόν, εναγωνίως το «Made in England», στο οποίο ο Σκορσέζε θα κάνει μια προσωπική βουτιά στην πλούσια και ανεκτίμητη φιλμογραφία των Μάικλ Πάουελ και Έμερικ Πρέσμπεργκερ και θα αναλύσει αριστουργήματα, όπως τα «Κόκκινα παπούτσια» (1948) και ο «Μαύρος Νάρκισσος» (1947). Συμπληρωματικά θα προβληθεί αμέσως μετά το ντοκιμαντέρ και μία από τις πιο δυσεύρετες και σπουδαίες ταινίες του βρετανικού διδύμου.
Τα «αποκλειστικά» οδοιπορικά στην οθόνη
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της ΑΥΓΗΣ της Κυριακής, στο φεστιβάλ θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Το βράδυ υποχωρεί» του Τίμωνα Κουλμάση, που μας ταξιδεύει στις δύσκολες κοινωνικές συνθήκες που βίωσαν ο γλύπτης Μέμος Μακρής και η χαράκτρια Ζιζή Μακρή όταν διέσχισαν μαζί τη διχασμένη μεταπολεμική Ευρώπη. Ο Κουλμάσης, σκηνοθέτης του «Πορτραίτου του πατέρα σε καιρό πολέμου», σφυρηλατεί το πολιτιστικό και πολιτικό πορτρέτο του καλλιτεχνικού ζευγαριού μέσα από τον υπαρξιακό στοχασμό. Το ντοκιμαντέρ εστιάζει στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου στη Βουδαπέστη, όπου το ζευγάρι εγκαταστάθηκε μόνιμα το 1950 μετά την απέλαση του Μέμου από τη Γαλλία εξαιτίας της πολιτικής του δράσης.
Ενα οδοιπορικό κρύβει και το «A real pain», που μάθαμε ότι θα έχει την πρεμιέρα του στο φεστιβάλ, όμως τα πράγματα εδώ είναι εντελώς διαφορετικά σε κάθε επίπεδο. Στην ταινία, η οποία απευθύνεται στους λάτρεις του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, συναντάμε τον Τζέσε Άιζενμπεργκ και τον Κιέραν Κάλκιν στους ρόλους δυο αταίριαστων ξαδέλφων που ξανασυναντιούνται για ένα road trip στην Πολωνία προς τιμήν της αγαπημένης τους γιαγιάς. Όμως οι παλιές οικογενειακές εντάσεις θα αναβιώσουν με φόντο την οικογενειακή τους ιστορία.
Θυμίζουμε ότι το φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί από τις 2 έως τις 14 Οκτωβρίου στις αίθουσες Δαναός, Cinobo Opera, Άστορ και Άστυ.
Μεγάλο αφιέρωμα στον Ακίρα Κουροσάουα
Ο πιο εμβληματικός δημιουργός που προέρχεται από τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου έχει την τιμητική του στο φετινό φεστιβάλ. Όλες οι ταινίες του Ακίρα Κουροσάουα, του αιώνιου σαμουράι της μεγάλης οθόνης, και όλα τα αριστουργήματα του αδιαμφισβήτητα μεγάλου σενσέι της παγκόσμιας κινηματογραφίας θα προβληθούν στο πλαίσιο των Νυχτών Πρεμιέρας στις πληρέστερες και πιο εντυπωσιακές ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες τους. Η φιλμογραφία του Κουροσάουα φανερώνει έναν διαχρονικό φιλόσοφο της ανθρώπινης κατάστασης, που στάθηκε σημείο αναφοράς και επηρέασε καθοριστικά το σινεμά (από το γουέστερν μέχρι τις πολεμικές ταινίες), και εξελίχθηκε στη συνέχεια σε ποιητή της εικόνας [«Όνειρα» (1990), «Ραν» (1985)], που με τις επικές δημιουργίες του γεφύρωνε όπως κανένας άλλος τον πολιτισμό της Ανατολής με της Δύσης: Γνώριζε σε βάθος τη δυτική φιλολογία και φιλοσοφία όσο κι αυτή της πατρίδας του. Το έργο του Ακ. Κουροσάουα διακατέχεται από έναν βαθύ ανθρωπισμό και μια ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς οι περισσότερες ιστορίες του εξερευνούν θέματα τιμής, ηθικής και πίστης, ενώ εξετάζει στοχαστικά τη σύγκρουση μεταξύ ιστορικής κληρονομιάς και προόδου στην κοινωνία της Ιαπωνίας.
Όλη η ομορφιά και η αιματοχυσία
Από τις 13 δημιουργίες του Κουροσάουα ξεχωρίζουμε τους «Επτά Σαμουράι», που θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε στη χώρα μας για πρώτη φορά στην πλήρη εκδοχή τους με την πρόσφατη 4Κ επεξεργασία με την οποία προβάλλονται αυτή τη στιγμή στον υπόλοιπο κόσμο. Προτείνουμε, φυσικά, και το πρωτόλειο «Ρασόμον» (1950), όπου τέσσερις ριζικά διαφορετικές εκδοχές για τον φόνο ενός σαμουράι διαδέχονται η μία την άλλη. Η δομή του «Ρασόμον» πλησιάζει την έννοια της σπονδυλωτής ταινίας και μέσα από τις παράλληλες ματιές ο Κουροσάουα μελέτησε την αδυναμία προσέγγισης της μιας και αντικειμενικής αλήθειας. Η σχετικότητα της αλήθειας και η ηθική της βίας κυριαρχούν και στο αριστουργηματικό «Ο δολοφόνος του Τόκιο» («High and low») του 1963.
Οι λάτρεις του Τοσίρο Μιφούνε, του ηθοποιού-φετίχ του Κουροσάουα, που ενσάρκωνε ιδανικά τον μοναχικό και περιπλανώμενο σαμουράι, μπορούν να επιλέξουν το «Γιοζίμπο» του 1961 και να απολαύσουν την ιστορία του τυχοδιώκτη που εκμεταλλεύτηκε προς όφελός του τον ανταγωνισμό δύο αντίπαλων οικογενειών που λυμαίνονταν ένα φτωχό χωριό στην Ιαπωνία του 19ου αιώνα. Ο Μιφούνε πρωταγωνιστούσε και στην αριστουργηματική διασκευή του σαιξπηρικού «Μακμπέθ» με τίτλο «Ο θρόνος του αίματος» (1957). Ο Κουροσάουα μετέφερε την ιστορία του Σαίξπηρ στη μεσαιωνική Ιαπωνία, δημιουργώντας υποβλητικές εικόνες και προσαρμόζοντας τους ποιητικούς διαλόγους στις φόρμες του παραδοσιακού θεάτρου Νο της Ιαπωνίας. Το μεγάλο αφιέρωμα στον Κουροσάουα συμπίπτει με το «2024: Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ιαπωνίας-Ελλάδας» και πραγματοποιείται με την υποστήριξη της πρεσβείας της Ιαπωνίας.
ΠΗΓΗ:avgi.gr
Ανδρέας Κύρκος (ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ)
